پرسش مرکزی این دوره به رویارویی تمدن ایرانی با پیکربندی نوین تمدن اروپایی (یعنی مدرنیته) بازمی‌گردد. این مسئله مورد نظر است که ایرانیان چگونه تجدد اروپایی را فهمیدند، چطور در برابر نیروهای مهاجم پیوسته با آن از خود دفاع کردند، و با چه شیوه‌هایی نظم اجتماعی و فرهنگی خود را بازسازی و بازتعریف کردند؟ این پرسش به کمک نظریه‌ی سیستم‌های پیچیده (دیدگاه زُروان) وارسی شده و به جواب‌هایی می‌انجامد که یکسره با سیر تاریخ جهان پیوستگی دارند.